Sıfır Bilgi İspatı (Zero Knowledge Proof), iki taraf arasında şifre veya işlemle ilgili herhangi bir bilgi kullanılmadan veri paylaşımına olanak sağlayan dijital protokoldür.
En temel biçimde sıfır bilgi gizliliği, (yaygın olarak ZKP diye adlandırılır) şifreler veya diğer hassas veriler kullanılmadan dijital doğrulama sürecinin gerçekleştirilebileceği bir protokol olarak düşünülebilir. Gönderen veya alıcı tarafından hiçbir bilginin gizliliği asla ihlal edilmez.
Bu güvenlik sistemi, üçüncü partiyle paylaşmadan veri iletişimini mümkün kılar.
Sıfır bilgi ispatının altındaki fikir, ilk kez 1985 yılında ortaya çıktı. Geliştiriciler Shafi Goldwasser, Charles Rackoff ve Silvio Micali, bu sistemin atası olarak kabul edilen “Knowledge Complexity (Bilgi Karmaşıklığı)” düşüncesini ortaya attı.
Bilgi karmaşıklığı, ispatlayıcı ve onaylayıcı arasındaki her işlemin geçerli sayılması için gereken bilgiyi belirleyen bir ölçü standardı görevi görüyordu.
Sıfır Bilgi İspatı nerede kullanılır
Sıfır bilgi ispatı; bilgiyi nasıl ve nereden aldıklarını kanıtlamalarına gerek kalmadan belirli verilerin kaynaklarının kendiliğinden belirlenmesi için devlet kurumları tarafından kullanılır.
Araştırmacılar bu teknolojiyi, kullanıcıların kendileriyle ilgili hiçbir hassas bilgiyi açıklamasına gerek duymayan dijital teşhis mekanizmaları için kullandı.
Bu bakımdan, kişinin kimlik numarası hariç hiçbir şey vermesine gerek kalmadan bireyin geçerli bir ehliyeti olup olmadığını belirlemek için emniyet teşkilatı gibi üçüncü parti kurumlara izin veren teşhis platformları hayata geçti.
Benzer şekilde hükümetler de ajanlık yapmalarına veya envanterlerini incelemelerine gerek kalmadan yabancı orduların nükleer yatırımlarını belirlemek için ZKP sistemini kullanabilir.
ZKP blockchain platformuna entegre edilebilir mi?
Sıfır bilgi ispatı, blockchain sistemlerine ve bu teknolojiyi kullanan kurumlara çok fazla fayda sunuyor. Örneğin yüksek seviye şifreleme sayesinde kripto para işlemlerinin son derece güvenli olmasına yardımcı oluyorlar.
Yani evet, sıfır bilgi ispatı kolayca blockchain ekosisteminde kullanılabilir. Özellikle işlemlerin nereden geldiği, nereye gittiği ve ne kadar paranın transfer edildiği gibi ilgili hiçbir bilgiyi açıklamadan kripto para işlemlerini doğrulamak mümkün olabilir.
Bu teknolojinin bir başka gerçek dünya kullanım senaryosu ise, yerel işlemlerin ağın konsensüs kuralları kapsamında doğrulanırken tamamen şifrelenmiş kalmasını sağlayan Zcash ağıdır.
Sıfır bilgi ispatının avantajları?
ZKP teknolojisi, işlem gerçekleştirirken diğer hassas verilerin kullanım ve şifre gereksinimini tamamen ortadan kaldırıyor.
Sıfır bilgi ispatı, işlem sahibinin şifre kullanmasına veya karşı tarafa herhangi bir veri göstermesine gerek kalmadan iki taraf arasında bilgi transferinin gerçekleşmesine olanak sağlıyor.
Sıfır bilgi ispatı kullanmanın tek dezavantajı ise, işlemin sahibinin kendi kaynak şifresini unutması durumunda işlemle ilgili tüm verileri sonsuza dek kaybetmesi olarak açıklanabilir.