Tüm dünyada en büyük gelire sahip 500 kurumun listelendiği Fortune 500 şirketi arasında 122’nci sırada yer alan Evergrande, 1996’da Çin’in güneyindeki Guangzhou’da kuruldu.
Bir dönem Çin’in en büyük gayrimenkul şirketiyken, bugün en sorunlu şirketi olan Evergrande’nin ödeyemediği 305 milyar dolar borcu, teslim edemediği 1,4 milyon konutu var. Hükümetin bile kurtarmakta tereddüt ettiği şirketin internet sitesinde yer alan bilgilere göre Evergrande Group’un elinde tuttuğu varlığın değeri 355 milyar doların üzerinde.
Evergrande, gayrimenkulün yanı sıra sağlık, elektrikli araç, maden suyu, internet ve medya prodüksiyonu gibi alanlarda da faaliyet gösteriyor, Guangzhou Futbol Kulübü’nün de sahibi.
Her yıl yaklaşık 3,8 milyondan fazla kişiye istihdam sağlayan Evergrande Group’un emlak kanadı Evergrande Real Estate’in Çin’in 280 şehrinde yürüttüğü 1300 projesi var.
Şirketin 2020’de 30,1 milyar yuan (4,7 milyar dolar) olan kârı, 2018’de 78,32 milyar yuandı. (11,6 milyar dolar)
Evergrande’nin yaşadığı sorun ne?
Bir dönem Çin’in en büyük gayrimenkul şirketi olan Evergrande, bugün bu sektörde dünyanın en yüksek borca sahip firması. Şirketin yaklaşık 2 trilyon yuan (305 milyar dolar) borcu bulunuyor.
Herhangi bir yerden fon almazsa Evergrande’nin projelerini bitirmesi de tedarikçilerinin parasını ödemesi de mümkün görünmüyor. Şirket için iflas, satışa çıkarma ya da kurtarma paketi hazırlama seçenekleri konuşuluyor.
Son olarak Çin’in Konut ve Kalkınma Bakanlığı’ndan 15 Eylül’de yapılan açıklamada Evergrande’nin büyük bankalara yapacağı, 20 Eylül’de vadesi gelen kredi faiz ödemelerini gerçekleştiremeyeceği belirtildi.
Evergrande Group’un Hong Kong’da işlem gören hisseleri son bir yılda yüzde 85 değer kaybetti. Ekim 2020’de 20 Hong Kong Doları’ndan işlem gören hisseler, 2,50 dolar seviyesine kadar gerilemiş durumda.
Evergrande Group tüm bu olanlardan sonra ne açıklama yaptı?
Evergrande yönetimi 13 Eylül’de açıklama yaparak iflas ettikleri yönündeki iddiaları yalanladı.
Bazı zorluklar yaşandığını kabul eden şirket, normal faaliyetlerini sürdürmek ve müşterilerinin haklarını korumak için gereken her şeyi yaptıklarını vurguladı.
Bir gün sonra Evergrande Group’tan yazılı açıklama daha geldi.
Evergrande Group Yönetim Kurulu Başkanı Hui Ka Yan tarafından yayınlanan açıklamada şu ifadeler yer aldı:
“Normal şartlar altında Çin’de eylül ayı, gayrimenkul satış sözleşmelerinin rekor kırdığı bir dönemdir. Ancak Evergrande ile ilgili medyada çıkan haberler, grubumuzun potansiyel satışlarına olan güvene gölge düşürdü. Şirketimiz eylül satışlarında düşüşün, dolayısıyla nakit birikimindeki bozulmanın ve nakit akışı üzerindeki baskının devam edeceğini öngörmektedir.”
Grubun karşı karşıya olduğu likidite problemini çözmek için Evergrande’nin sahip olduğu varlıkların satışıyla ilgili potansiyel yatırımcılarla görüşmeler devam etmektedir. Ancak 31 Ağustos’tan bu yana bir gelişme kaydedilmemiştir.
Evergrande’den yapılan açıklamaya göre Hong Kong’ta yer alan şirketin “China Evergrande Centre” adlı merkezi de satılması planlananlar arasında.
Şirkette parası olan yüzlerce insan mağdur mu olacak?
Bağımsız ekonomik araştırma şirketi Capital Economics’in 9 Eylül’de yayımladığı rapora göre haziran sonu itibarıyla Evergrande’nin elinde “tamamlama sözü” verdiği 1,4 milyon konut var. Bu, yaklaşık 10 milyon insanın Evergrande’den bir açıklama beklediği anlamına geliyor.
Şirkette parası olan yüzlerce insan, 12 Eylül Pazar gününden bu yana Evergrande’nin Shenzen’deki merkez binası önünde eylem düzenliyor.
Mass protests against Chinese real estate company Evergrande in Shenzhen amid possible bankrupcy pic.twitter.com/GZwOqCT5RB
— Jack Posobiec 🇺🇸 (@JackPosobiec) September 14, 2021
“Paramızı geri ver” sloganlarının atıldığı protestoların ikinci gününde Evergrande’nin Varlık Yönetimi Birimi Genel Müdürü Du Jiang, mağdurların paralarını geri alması için oluşturulan üç aşamalı planı açıkladı.
Protestoların gerçekleştiği alanda yapılan açıklamaya göre şirkete 100 bin yuandan az yatırımı olanların parasının tamamı ödenecek, 100 bin yuan yatıranlar ise paralarının yarısını alabilecek.
Evergrande’de 100 bin yuandan fazla parası olanlar için ise 2 ila 4 yılda geri ödeme öngörülüyor. Yatırımcılar ise bu teklifi kabul etmiyor.
Bunun yanı sıra şayet tedarikçilerin parası ödenmezse, Evergrande’nin başarısızlığı, diğer sektörlere de yansıyabilir.
S&P Global Ratings’in açıklamasına göre Çinli emlak devi, tedarikçiler ve alt yüklenicilere ödemeleri konut gibi mülklerle yapmayı teklif edebilir.
Evergrande’nin yatırımcıları arasında Allianz, Ashmore, BlackRock gibi firmaların olduğunu, Financial Times kurumun borçlarını ödeyememesi durumunda bunun küresel piyasalara da yansıyacağını, pek çok yatırımcının sıkıntılı zamanlarda Çin hükümetinin desteğine güvendiğini aktaran IG Group’un analistlerinden Alexandre Baradez, AFP’ye verdiği röportajda şöyle konuştu;
“Banka’nın yabancı müşterilerine borcu görece daha az. Çin vatandaşı olmayan yatırımcılara ödenmesi gereken borç, yaklaşık 7 milyar dolar. Bu, imkansız ya da korkulacak bir miktar değil. Ancak elbette ki Amerikalı bir fon Evergrande’ye ait bonoyu aldıysa, karşılamak için başka pozisyonlarını satması gerekecek. Bu da bir domino etkisi yaratacak.”
Evergrande kurtarılabilir mi?
Bloomberg’in haberine göre Çin hükümeti, Evengrande Group’un finansallarını incelemek ve muhtemel bir yeniden yapılandırma için hukukçular ve muhasebe uzmanlarından oluşan bir ekip kurdu. Yeniden yapılandırma prosedürleri üzerine çalışan hukuk firması King & Wood Mallesons ile çalışıldığı bildirildi.
Bunun yanı sıra vilayet yönetimleri ve kamu kurumlarının da yardım eli uzatabileceği konuşulanlar arasında.
Nomura analisti Iris Chen de müşterileriyle paylaştığı notta küçük yatırımcıları korumak için “kontrollü bir çöküş” olması ihtimalinden bahsederek şunları ekledi;
“Hükümetin Evegrande’ye kurtarma paketi hazırlamak için inisiyatif alacağını düşünmüyoruz. Ancak Evergrande üzerinde baskı kurup, daha sistemli bir temerrüt planı oluşturulacağını düşünmekteyiz.”